فارسی یا پارسی یکی از زبانهای هندواروپایی در شاخه? زبانهای ایرانی جنوب غربی است که در کشورهای ایران، افغانستان،[3] تاجیکستان[4] و ازبکستان[5] به آن سخن میگویند. فارسی زبان رسمی کشورهای ایران و تاجیکستان و یکی از دو زبان رسمی افغانستان (در کنار پشتو) است. زبان رسمی کشور هندوستان نیز تا پیش از ورود استعمار انگلیس، فارسی بود.[6]
زبان فارسی را پارسی نیز میگویند. زبان فارسی در افغانستان به طور رسمی دری و در تاجیکستان تاجیکی خوانده شدهاست.[7]
در سال 1872 در نشست ادیبان و زبانشناسان اروپایی در برلین، زبانهای یونانی، فارسی، لاتین و سانسکریت به عنوان زبانهای کلاسیک جهان برگزیده شدند. بر پایه? تعریف، زبانی کلاسیک به شمار میآید که یکم، باستانی باشد، دوم، ادبیات غنی داشته باشد و سوم در آخرین هزاره عمر خود تغییرات اندکی کرده باشد.[8]
فارسی از نظر شمار و تنوع ضربالمثلها در میان سه زبان اول جهان است.[9] با ورود واژگان از زبان عربی (و زبانهای دیگری مانند یونانی، آرامی، ترکی و غیره) به زبان فارسی، این زبان از نظر تعداد واژهها یکی از غنیترین زبانها شده است. در کمتر زبانی فرهنگ لغاتی چون دهخدا (در 18 جلد) و یا فرهنگ معین (در 6 جلد) دیده میشود.[10]
زبان فارسی از زبان قدیمی تر فارسی میانه (یا پهلوی) و آن نیز خود از فارسی باستان نشأت گرفتهاست. این دو زبان قدیمی تر برخاسته از ناحیه تاریخی پارس در حدود استان امروزی فارس در جنوب ایران هستند. فارسی میانه به عنوان گویش رسمی در زمان ساسانیان در دیگر سرزمینهای ایرانی گسترش زیادی یافت به طوری که در خراسان بزرگ جایگزین زبانهای پارتی و بلخی شد و بخشهای بزرگی از خوارزمیزبانان و سغدیزبانان نیز فارسیزبان شدند.[11] گویشی از فارسی میانه که بعدها فارسی دری نام گرفت پس از اسلام به عنوان گویش استاندارد نوشتاری در خراسان شکل گرفت و این بار با گسترش به سوی غرب به ناحیه پارس و دیگر نقاط ایران بازگشت.
براساس نتایج سرشماری سال 1375 درباره? ترکیب قومی ملّت ایران، جمعیت فارسها حدود 73 تا 75 درصد جمعیت ایران است. آمار سرشماری سال 1375 نشان میدهد که 82 تا 83 درصد مردم فارسی صحبت میکنند و 86 درصد از آنها فقط فارسی را میفهمند.[12] فارسی زبان نخست 20 میلیون تن در افغانستان، 5 میلیون تن در تاجیکستان،[13] و در ازبکستان حدود 7 میلیون است.[14][15] زبان فارسی گویشورانی نیز در هند و پاکستان دارد (نگاه: زبان فارسی در شبهقاره هندوستان). با توجه به رسمی بودن زبان فارسی در ایران، افغانستان و تاجیکستان و تسلط گویشوران سایر زبانها بدان به عنوان زبان دوم روی همرفته میتوان شمار فارسیگویان جهان را حدود 110 میلیون تن برآورد کرد.[1] زبان فارسی دوازدهمین زبان پرکاربرد در محتوای وب و بالاتر از عربی و سایر زبانهای خاورمیانه است.[16